ප්රශ්නෝපනිෂද් - ත්රිතීයඃ ප්රශ්නඃ - වෛදික ගායනා

තෘතීයඃ ප්රශ්නඃ

අථ හෛනං කෞශල්යශ්චාශ්වලායනඃ පප්රච්ඡ।
භගවන්‌ කුත ඒෂ ප්රාණෝ ජායතේ කථමායාත්යස්මිඤ්ශරීර ආත්මානං-වාඁ ප්රවිභජ්ය කථං ප්රතිෂ්ඨතේ කේනෝත්ක්රමතේ කථං බහ්යමභිධතේ කථමධ්යාත්මමිති ॥1॥

තස්මෛ ස හෝවාචාතිප්රශ්චාන්‌ පෘච්ඡසි බ්රහ්මිෂ්ඨෝऽසීති තස්මාත්තේऽහං බ්රවීමි ॥2॥

ආත්මන ඒෂ ප්රාණෝ ජායතේ යථෛෂා පුරුෂේ ඡායෛතස්මින්නේතදාතතං මනෝකෘතේනායාත්යස්මිඤ්ශරීරේ ॥3॥

යථා සම්රාදේවාධිකෘතාන්‌ විනියුංක්තේ।
ඒතන්‌ ග්රාමානෝතාන්‌ ග්රාමානධිතිෂ්ඨස්වේත්යේවමේවෛෂ ප්රාණ ඉතරාන්‌ ප්රාණාන්‌ පෘථක්‌පෘථගේව සන්නිධත්තේ ॥4॥

පායූපස්ථේऽපානං චක්ෂුඃශ්රෝත්රේ මුඛනාසිකාභ්යාං ප්රාණඃ ස්වයං ප්රාතිෂ්ඨතේ මධ්යේ තු සමානඃ।
ඒෂ හ්යේතද්ධුතමන්නං සමං නයති තස්මාදේතාඃ සප්තාර්චිෂෝ භවංති ॥5॥

හෘදි හ්යේෂ ආත්මා।
අත්රෛතදේකශතං නාඩීනාං තාසාං ශතං ශතමේකෛකස්යාං ද්වාසප්තතිර්ද්වාසප්තතිඃ ප්රතිශාඛානාඩීසහස්රාණි භවංත්යාසු ව්යානශ්චරති ॥6॥

අථෛකයෝර්ධ්ව උදානඃ පුණ්යේන පුණ්යං-ලෝඁකං නයති।
පාපේන පාපමුභාභ්යාමේව මනුෂ්යලෝකම්‌ ॥7॥

ආදිත්යෝ හ වෛ බාහ්යඃ ප්රාණ උදයත්යේෂ හ්යේනං චාක්ෂුෂං ප්රාණමනුගෘහ්ණානඃ।
පෘථිව්යාං-යාඁ දේවතා සෛෂා පුරුෂස්යාපානමවෂ්ටභ්යාංතරා යදාකාශඃ ස සමානෝ වායුර්ව්යානඃ ॥8॥

තේජෝ හ වාව උදානස්තස්මාදුපශාංතතේජාඃ පුනර්භවමිංද්රියෛර්මනසි සංපද්යමානෛඃ ॥9॥

යච්චිත්තස්තේනෛෂ ප්රාණමායාති ප්රාණස්තේජසා යුක්තඃ।
සහාත්මනා යථාසංකල්පිතං-ලෝඁකං නයති ॥10॥

ය ඒවං-විඁද්වාන්‌ ප්රාණං-වේඁද।
න හාස්ය ප්රජා හීයතේऽමෘතෝ භවති තදේෂඃ ශ්ලෝකඃ ॥11॥

උත්පත්තිමායතිං ස්ථානං-විඁභුත්වං චෛව පංචධා।
අධ්යාත්මං චෛව ප්රාණස්ය විජ්ඤායාමෘතමශ්නුතේ විජ්ඤායාමෘතමශ්නුත ඉති ॥12॥