පතංජලි යෝග සූත්රාණි - 3 (විභූති පාදඃ) - පතංජලී යෝග සූත්‍ර

ශ්රීපාතංජලයෝගදර්ශනම් ।

අථ විභූතිපාදඃ ।

දේශබංධශ්චිත්තස්ය ධාරණා ॥1॥

තත්ර ප්රත්යයෛකතානතා ධ්යානම් ॥2॥

තදේවාර්ථමාත්රනිර්භාසං ස්වරූපශූන්යමිව සමාධිඃ ॥3॥

ත්රයමේකත්ර සංයමඃ ॥4॥

තජ්ජයාත් ප්රජ්ඤාලෝකඃ ॥5॥

තස්ය භූමිෂු විනියෝගඃ ॥6॥

ත්රයමංතරංගං පූර්වේභ්යඃ ॥7॥

තදපි බහිරංගං නිර්බීජස්ය ॥8॥

ව්යුත්ථානනිරෝධසංස්කාරයෝරභිභවප්රාදුර්භාවෞ නිරෝධක්ෂණචිත්තාන්වයෝ නිරෝධපරිණාමඃ ॥9॥

තස්ය ප්රශාංතවාහිතා සංස්කාරාත් ॥10॥

සර්වාර්ථතෛකාග්රාතයෝඃ ක්ෂයෝදයෞ චිත්තස්ය සමාධිපරිණාමඃ ॥11॥

තතඃ පුනඃ ශාංතෝදිතෞ තුල්යප්රත්යයෞ චිත්තස්යෛකාග්රතා පරිණාමඃ ॥12॥

ඒතේන භූතේංද්රියේෂු ධර්මලක්ෂණාවස්ථාපරිණාමා ව්යාඛ්යාතාඃ ॥13॥

ශාංතෝදිතාව්යපදේශ්යධර්මානුපාතී ධර්මී ॥14॥

ක්රමාන්යත්වං පරිණාමාන්යත්වේ හේතුඃ ॥15॥

පරිණාමත්රයසංයමාදතීතානාගතජ්ඤානම් ॥16॥

ශබ්දාර්ථප්රත්යයානාමිතරේතරාධ්යාසාත් සංකරස්තත්ප්රවිභාගසංයමාත් සර්වභූතරුතජ්ඤානම් ॥17॥

සංස්කාරසාක්ෂාත්කරණාත් පූර්වජාතිජ්ඤානම් ॥18॥

ප්රත්යයස්ය පරචිත්තජ්ඤානම් ॥19॥

න ච තත් සාලංබනං තස්යාවිෂයීභූතත්වාත් ॥20॥

කායරූපසංයමාත් තද්ග්රාහ්යශක්තිස්තංභේ චක්ෂුඃ ප්රකාශාසංප්රයෝගේऽංතර්ධානම් ॥21॥

සෝපක්රමං නිරුපක්රමං ච කර්ම තත්සංයමාදපරාංතජ්ඤානමරිෂ්ටේභ්යෝ වා ॥22॥

මෛත්ර්යාදිෂු බලානි ॥23॥

බලේෂු හස්තිබලාදීනී ॥24॥

ප්රවෘත්ත්යාලෝකන්යාසාත් සූක්ෂ්මව්යවහිතවිප්රකෘෂ්ටජ්ඤානම් ॥25॥

භුවනජ්ඤානං සූර්යේ සංයමාත් ॥26॥

චංද්රේ තාරාව්යූහජ්ඤානම් ॥27॥

ධ්රුවේ තද්ගතිජ්ඤානම් ॥28॥

නාභිචක්රේ කායව්යූහජ්ඤානම් ॥29॥

කංඨකූපේ ක්ෂුත්පිපාසානිවෘත්තිඃ ॥30॥

කූර්මනාඩ්යාං ස්ථෛර්යම් ॥31॥

මූර්ධජ්යෝතිෂි සිද්ධදර්ශනම් ॥32॥

ප්රාතිභාද්වා සර්වම් ॥33॥

හෘදයේ චිත්තසංවිත් ॥34॥

සත්ත්වපුරුෂයෝරත්යංතාසංකීර්ණයෝඃ ප්රත්යයාවිශේෂෝ භෝගඃ පරාර්ථත්වාත් ස්වාර්ථසංයමාත් පුරුෂජ්ඤානම් ॥35॥

තතඃ ප්රාතිභශ්රාවණවේදනාදර්ශාස්වාදවාර්තා ජායංතේ ॥36॥

තේ සමාධාවුපසර්ගාව්යුත්ථානේ සිද්ධයඃ ॥37॥

බංධකාරණශෛථිල්යාත් ප්රචාරසංවේදනාච්ච චිත්තස්ය පරශරීරාවේශඃ ॥38॥

උදානජයාජ්ජලපංකකංටකාදිෂ්වසංග උත්ක්රාංතිශ්ච ॥39॥

සමානජයාජ්ජ්වලනම් ॥40॥

ශ්රෝත්රාකාශයෝඃ සංබංධසංයමාත් දිව්යං ශ්රෝත්රම් ॥41॥

කායාකාශයෝඃ සංබංධසංයමාත් ලඝුතූලසමාපත්තේශ්ච ආකාශගමනම් ॥42॥

බහිරකල්පිතා වෘත්තිර්මහාවිදේහා තතඃ ප්රකාශාවරණක්ෂයඃ ॥43॥

ස්ථූලස්වරූපසූක්ෂ්මාන්වයාර්ථවත්ත්වසංයමාත් භූතජයඃ ॥44॥

තතෝऽණිමාදිප්රාදුර්භාවඃ කායසංපත් තද්ධර්මානභිඝාතශ්ච ॥45॥

රූපලාවණ්යබලවජ්රසංහනනත්වානි කායසංපත් ॥46॥

ග්රහණස්වරූපාස්මිතාන්වයාර්ථවත්ත්වසංයමාදිංද්රියජයඃ ॥47॥

තතෝ මනෝජවිත්වං විකරණභාවඃ ප්රධානජයශ්ච ॥48॥

සත්ත්වපුරුෂාන්යතාඛ්යාතිමාත්රස්ය සර්වභාවාධිෂ්ඨාතෘත්වං සර්වජ්ඤාතෘත්වංච ॥49॥

තද්වෛරාග්යාදපි දෝෂබීජක්ෂයේ කෛවල්යම් ॥50॥

ස්ථාන්යුපනිමංත්රණේ සංගස්මයාකරණං පුනරනිෂ්ටප්රසංගාත් ॥51॥

ක්ෂණතත්ක්රමයෝඃ සංයමාද්විවේකජං ජ්ඤානම් ॥52॥

ජාතිලක්ෂණදේශෛරන්යතානවච්ඡේදාත් තුල්යයෝස්තතඃ ප්රතිපත්තිඃ ॥53॥

තාරකං සර්වවිෂයං සර්වථාවිෂයමක්රමං චේති විවේකජං ජ්ඤානම් ॥54॥

සත්ත්වපුරුෂයෝඃ ශුද්ධිසාම්යේ කෛවල්යම් ॥55॥

ඉති ශ්රීපාතංජලයෝගදර්ශනේ විභූතිපාදෝ නාම තෘතීයඃ පාදඃ ।