ਪਤਂਜਲਿ ਯੋਗ ਸੂਤ੍ਰਾਣਿ - 3 (ਵਿਭੂਤਿ ਪਾਦਃ) - ਪਤੰਜਲੀ ਯੋਗ ਸੂਤਰ

ਸ਼੍ਰੀਪਾਤਂਜਲਯੋਗਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ।

ਅਥ ਵਿਭੂਤਿਪਾਦਃ ।

ਦੇਸ਼ਬਂਧਸ਼੍ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਧਾਰਣਾ ॥1॥

ਤਤ੍ਰ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯੈਕਤਾਨਤਾ ਧ੍ਯਾਨਮ੍ ॥2॥

ਤਦੇਵਾਰ੍ਥਮਾਤ੍ਰਨਿਰ੍ਭਾਸਂ ਸ੍ਵਰੂਪਸ਼ੂਨ੍ਯਮਿਵ ਸਮਾਧਿਃ ॥3॥

ਤ੍ਰਯਮੇਕਤ੍ਰ ਸਂਯਮਃ ॥4॥

ਤਜ੍ਜਯਾਤ੍ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਲੋਕਃ ॥5॥

ਤਸ੍ਯ ਭੂਮਿਸ਼ੁ ਵਿਨਿਯੋਗਃ ॥6॥

ਤ੍ਰਯਮਂਤਰਂਗਂ ਪੂਰ੍ਵੇਭ੍ਯਃ ॥7॥

ਤਦਪਿ ਬਹਿਰਂਗਂ ਨਿਰ੍ਬੀਜਸ੍ਯ ॥8॥

ਵ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨਨਿਰੋਧਸਂਸ੍ਕਾਰਯੋਰਭਿਭਵਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵੌ ਨਿਰੋਧਕ੍ਸ਼ਣਚਿਤ੍ਤਾਨ੍ਵਯੋ ਨਿਰੋਧਪਰਿਣਾਮਃ ॥9॥

ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤਵਾਹਿਤਾ ਸਂਸ੍ਕਾਰਾਤ੍ ॥10॥

ਸਰ੍ਵਾਰ੍ਥਤੈਕਾਗ੍ਰਾਤਯੋਃ ਕ੍ਸ਼ਯੋਦਯੌ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਸਮਾਧਿਪਰਿਣਾਮਃ ॥11॥

ਤਤਃ ਪੁਨਃ ਸ਼ਾਂਤੋਦਿਤੌ ਤੁਲ੍ਯਪ੍ਰਤ੍ਯਯੌ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯੈਕਾਗ੍ਰਤਾ ਪਰਿਣਾਮਃ ॥12॥

ਏਤੇਨ ਭੂਤੇਂਦ੍ਰਿਯੇਸ਼ੁ ਧਰ੍ਮਲਕ੍ਸ਼ਣਾਵਸ੍ਥਾਪਰਿਣਾਮਾ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਾਃ ॥13॥

ਸ਼ਾਂਤੋਦਿਤਾਵ੍ਯਪਦੇਸ਼੍ਯਧਰ੍ਮਾਨੁਪਾਤੀ ਧਰ੍ਮੀ ॥14॥

ਕ੍ਰਮਾਨ੍ਯਤ੍ਵਂ ਪਰਿਣਾਮਾਨ੍ਯਤ੍ਵੇ ਹੇਤੁਃ ॥15॥

ਪਰਿਣਾਮਤ੍ਰਯਸਂਯਮਾਦਤੀਤਾਨਾਗਤਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥16॥

ਸ਼ਬ੍ਦਾਰ੍ਥਪ੍ਰਤ੍ਯਯਾਨਾਮਿਤਰੇਤਰਾਧ੍ਯਾਸਾਤ੍ ਸਂਕਰਸ੍ਤਤ੍ਪ੍ਰਵਿਭਾਗਸਂਯਮਾਤ੍ ਸਰ੍ਵਭੂਤਰੁਤਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥17॥

ਸਂਸ੍ਕਾਰਸਾਕ੍ਸ਼ਾਤ੍ਕਰਣਾਤ੍ ਪੂਰ੍ਵਜਾਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥18॥

ਪ੍ਰਤ੍ਯਯਸ੍ਯ ਪਰਚਿਤ੍ਤਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥19॥

ਨ ਚ ਤਤ੍ ਸਾਲਂਬਨਂ ਤਸ੍ਯਾਵਿਸ਼ਯੀਭੂਤਤ੍ਵਾਤ੍ ॥20॥

ਕਾਯਰੂਪਸਂਯਮਾਤ੍ ਤਦ੍ਗ੍ਰਾਹ੍ਯਸ਼ਕ੍ਤਿਸ੍ਤਂਭੇ ਚਕ੍ਸ਼ੁਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਸਂਪ੍ਰਯੋਗੇ਽ਂਤਰ੍ਧਾਨਮ੍ ॥21॥

ਸੋਪਕ੍ਰਮਂ ਨਿਰੁਪਕ੍ਰਮਂ ਚ ਕਰ੍ਮ ਤਤ੍ਸਂਯਮਾਦਪਰਾਂਤਜ੍ਞਾਨਮਰਿਸ਼੍ਟੇਭ੍ਯੋ ਵਾ ॥22॥

ਮੈਤ੍ਰ੍ਯਾਦਿਸ਼ੁ ਬਲਾਨਿ ॥23॥

ਬਲੇਸ਼ੁ ਹਸ੍ਤਿਬਲਾਦੀਨੀ ॥24॥

ਪ੍ਰਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤ੍ਯਾਲੋਕਨ੍ਯਾਸਾਤ੍ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਵ੍ਯਵਹਿਤਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰੁਇਸ਼੍ਟਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥25॥

ਭੁਵਨਜ੍ਞਾਨਂ ਸੂਰ੍ਯੇ ਸਂਯਮਾਤ੍ ॥26॥

ਚਂਦ੍ਰੇ ਤਾਰਾਵ੍ਯੂਹਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥27॥

ਧ੍ਰੁਵੇ ਤਦ੍ਗਤਿਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥28॥

ਨਾਭਿਚਕ੍ਰੇ ਕਾਯਵ੍ਯੂਹਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥29॥

ਕਂਠਕੂਪੇ ਕ੍ਸ਼ੁਤ੍ਪਿਪਾਸਾਨਿਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਃ ॥30॥

ਕੂਰ੍ਮਨਾਡ੍ਯਾਂ ਸ੍ਥੈਰ੍ਯਮ੍ ॥31॥

ਮੂਰ੍ਧਜ੍ਯੋਤਿਸ਼ਿ ਸਿਦ੍ਧਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍ ॥32॥

ਪ੍ਰਾਤਿਭਾਦ੍ਵਾ ਸਰ੍ਵਮ੍ ॥33॥

ਹ੍ਰੁਰੁਇਦਯੇ ਚਿਤ੍ਤਸਂਵਿਤ੍ ॥34॥

ਸਤ੍ਤ੍ਵਪੁਰੁਸ਼ਯੋਰਤ੍ਯਂਤਾਸਂਕੀਰ੍ਣਯੋਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯਯਾਵਿਸ਼ੇਸ਼ੋ ਭੋਗਃ ਪਰਾਰ੍ਥਤ੍ਵਾਤ੍ ਸ੍ਵਾਰ੍ਥਸਂਯਮਾਤ੍ ਪੁਰੁਸ਼ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥35॥

ਤਤਃ ਪ੍ਰਾਤਿਭਸ਼੍ਰਾਵਣਵੇਦਨਾਦਰ੍ਸ਼ਾਸ੍ਵਾਦਵਾਰ੍ਤਾ ਜਾਯਂਤੇ ॥36॥

ਤੇ ਸਮਾਧਾਵੁਪਸਰ੍ਗਾਵ੍ਯੁਤ੍ਥਾਨੇ ਸਿਦ੍ਧਯਃ ॥37॥

ਬਂਧਕਾਰਣਸ਼ੈਥਿਲ੍ਯਾਤ੍ ਪ੍ਰਚਾਰਸਂਵੇਦਨਾਚ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਯ ਪਰਸ਼ਰੀਰਾਵੇਸ਼ਃ ॥38॥

ਉਦਾਨਜਯਾਜ੍ਜਲਪਂਕਕਂਟਕਾਦਿਸ਼੍ਵਸਂਗ ਉਤ੍ਕ੍ਰਾਂਤਿਸ਼੍ਚ ॥39॥

ਸਮਾਨਜਯਾਜ੍ਜ੍ਵਲਨਮ੍ ॥40॥

ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਾਕਾਸ਼ਯੋਃ ਸਂਬਂਧਸਂਯਮਾਤ੍ ਦਿਵ੍ਯਂ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰਮ੍ ॥41॥

ਕਾਯਾਕਾਸ਼ਯੋਃ ਸਂਬਂਧਸਂਯਮਾਤ੍ ਲਘੁਤੂਲਸਮਾਪਤ੍ਤੇਸ਼੍ਚ ਆਕਾਸ਼ਗਮਨਮ੍ ॥42॥

ਬਹਿਰਕਲ੍ਪਿਤਾ ਵ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਤਿਰ੍ਮਹਾਵਿਦੇਹਾ ਤਤਃ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯਃ ॥43॥

ਸ੍ਥੂਲਸ੍ਵਰੂਪਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮਾਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਵਤ੍ਤ੍ਵਸਂਯਮਾਤ੍ ਭੂਤਜਯਃ ॥44॥

ਤਤੋ਽ਣਿਮਾਦਿਪ੍ਰਾਦੁਰ੍ਭਾਵਃ ਕਾਯਸਂਪਤ੍ ਤਦ੍ਧਰ੍ਮਾਨਭਿਘਾਤਸ਼੍ਚ ॥45॥

ਰੂਪਲਾਵਣ੍ਯਬਲਵਜ੍ਰਸਂਹਨਨਤ੍ਵਾਨਿ ਕਾਯਸਂਪਤ੍ ॥46॥

ਗ੍ਰਹਣਸ੍ਵਰੂਪਾਸ੍ਮਿਤਾਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਵਤ੍ਤ੍ਵਸਂਯਮਾਦਿਂਦ੍ਰਿਯਜਯਃ ॥47॥

ਤਤੋ ਮਨੋਜਵਿਤ੍ਵਂ ਵਿਕਰਣਭਾਵਃ ਪ੍ਰਧਾਨਜਯਸ਼੍ਚ ॥48॥

ਸਤ੍ਤ੍ਵਪੁਰੁਸ਼ਾਨ੍ਯਤਾਖ੍ਯਾਤਿਮਾਤ੍ਰਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਭਾਵਾਧਿਸ਼੍ਠਾਤ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਵਂ ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਾਤ੍ਰੁਰੁਇਤ੍ਵਂਚ ॥49॥

ਤਦ੍ਵੈਰਾਗ੍ਯਾਦਪਿ ਦੋਸ਼ਬੀਜਕ੍ਸ਼ਯੇ ਕੈਵਲ੍ਯਮ੍ ॥50॥

ਸ੍ਥਾਨ੍ਯੁਪਨਿਮਂਤ੍ਰਣੇ ਸਂਗਸ੍ਮਯਾਕਰਣਂ ਪੁਨਰਨਿਸ਼੍ਟਪ੍ਰਸਂਗਾਤ੍ ॥51॥

ਕ੍ਸ਼ਣਤਤ੍ਕ੍ਰਮਯੋਃ ਸਂਯਮਾਦ੍ਵਿਵੇਕਜਂ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥52॥

ਜਾਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਦੇਸ਼ੈਰਨ੍ਯਤਾਨਵਚ੍ਛੇਦਾਤ੍ ਤੁਲ੍ਯਯੋਸ੍ਤਤਃ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਃ ॥53॥

ਤਾਰਕਂ ਸਰ੍ਵਵਿਸ਼ਯਂ ਸਰ੍ਵਥਾਵਿਸ਼ਯਮਕ੍ਰਮਂ ਚੇਤਿ ਵਿਵੇਕਜਂ ਜ੍ਞਾਨਮ੍ ॥54॥

ਸਤ੍ਤ੍ਵਪੁਰੁਸ਼ਯੋਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਿਸਾਮ੍ਯੇ ਕੈਵਲ੍ਯਮ੍ ॥55॥

ਇਤਿ ਸ਼੍ਰੀਪਾਤਂਜਲਯੋਗਦਰ੍ਸ਼ਨੇ ਵਿਭੂਤਿਪਾਦੋ ਨਾਮ ਤ੍ਰੁਰੁਇਤੀਯਃ ਪਾਦਃ ।