ପତଂଜଲି ୟୋଗ ସୂତ୍ରାଣି - 4 (କୈଵଲ୍ୟ ପାଦଃ) - ପତଞ୍ଜଳି ଯୋଗ ସୂତ୍ର

ଅଥ କୈଵଲ୍ୟପାଦଃ ।

ଜନ୍ମୌଷଧିମଂତ୍ରତପସ୍ସମାଧିଜାଃ ସିଦ୍ଧୟଃ ॥1॥

ଜାତ୍ୟଂତରପରିଣାମଃ ପ୍ରକୃତ୍ୟାପୂରାତ୍ ॥2॥

ନିମିତ୍ତମପ୍ରୟୋଜକଂ ପ୍ରକୃତୀନାଂଵରଣଭେଦସ୍ତୁ ତତଃ କ୍ଷେତ୍ରିକଵତ୍ ॥3॥

ନିର୍ମାଣଚିତ୍ତାନ୍ୟସ୍ମିତାମାତ୍ରାତ୍ ॥4॥

ପ୍ରଵୃତ୍ତିଭେଦେ ପ୍ରୟୋଜକଂ ଚିତ୍ତମେକମନେକେଷାମ୍ ॥5॥

ତତ୍ର ଧ୍ୟାନଜମନାଶୟମ୍ ॥6॥

କର୍ମାଶୁକ୍ଲାକୃଷ୍ଣଂ ୟୋଗିନଃ ତ୍ରିଵିଧମିତରେଷାମ୍ ॥7॥

ତତସ୍ତଦ୍ଵିପାକାନୁଗୁଣାନାମେଵାଭିଵ୍ୟକ୍ତିର୍ଵାସନାନାମ୍ ॥8॥

ଜାତି ଦେଶ କାଲ ଵ୍ୟଵହିତାନାମପ୍ୟାନଂତର୍ୟଂ ସ୍ମୃତିସଂସ୍କାରୟୋଃ ଏକରୂପତ୍ଵାତ୍ ॥9॥

ତାସାମନାଦିତ୍ଵଂ ଚାଶିଷୋ ନିତ୍ୟତ୍ଵାତ୍ ॥10॥

ହେତୁଫଲାଶ୍ରୟାଲଂବନୈଃ ସଂଗୃହୀତତ୍ଵାତେଷାମଭାଵେତଦଭାଵଃ ॥11॥

ଅତୀତାନାଗତଂ ସ୍ଵରୂପତୋଽସ୍ତ୍ୟଧ୍ଵଭେଦାଦ୍ଧର୍ମାଣାମ୍ ॥12॥

ତେ ଵ୍ୟକ୍ତସୂକ୍ଷ୍ମାଃ ଗୁଣାତ୍ମାନଃ ॥13॥

ପରିଣାମୈକତ୍ଵାତ୍ ଵସ୍ତୁତତ୍ତ୍ଵମ୍ ॥14॥

ଵସ୍ତୁସାମ୍ୟେ ଚିତ୍ତଭେଦାତ୍ତୟୋର୍ଵିଭକ୍ତଃ ପଂଥାଃ ॥15॥

ନ ଚୈକଚିତ୍ତତଂତ୍ରଂ ଵସ୍ତୁ ତତ୍ପ୍ରମାଣକଂ ତଦା କିଂ ସ୍ୟାତ୍ ॥16॥

ତଦୁପରାଗାପେକ୍ଷିତ୍ଵାତ୍ ଚିତ୍ତସ୍ୟ ଵସ୍ତୁଜ୍ଞାତାଜ୍ଞାତମ୍ ॥17॥

ସଦାଜ୍ଞାତାଃ ଚିତ୍ତଵୃତ୍ତୟଃ ତତ୍ପ୍ରଭୋଃ ପୁରୁଷସ୍ୟାପରିଣାମିତ୍ଵାତ୍ ॥18॥

ନ ତତ୍ସ୍ଵାଭାସଂ ଦୃଶ୍ୟତ୍ଵାତ୍ ॥19॥

ଏକ ସମୟେ ଚୋଭୟାନଵଧାରଣମ୍ ॥20॥

ଚିତ୍ତାଂତର ଦୃଶ୍ୟେ ବୁଦ୍ଧିବୁଦ୍ଧେଃ ଅତିପ୍ରସଂଗଃ ସ୍ମୃତିସଂକରଶ୍ଚ ॥21॥

ଚିତେରପ୍ରତିସଂକ୍ରମାୟାଃ ତଦାକାରାପତ୍ତୌ ସ୍ଵବୁଦ୍ଧି ସଂଵେଦନମ୍ ॥22॥

ଦ୍ରଷ୍ଟୃଦୃଶ୍ୟୋପରକ୍ତଂ ଚିତ୍ତଂ ସର୍ଵାର୍ଥମ୍ ॥23॥

ତଦସଂଖ୍ୟେୟ ଵାସନାଭିଃ ଚିତ୍ରମପି ପରାର୍ଥଂ ସଂହତ୍ୟକାରିତ୍ଵାତ୍ ॥24॥

ଵିଶେଷଦର୍ଶିନଃ ଆତ୍ମଭାଵଭାଵନାନିଵୃତ୍ତିଃ ॥25॥

ତଦା ଵିଵେକନିମ୍ନଂ କୈଵଲ୍ୟପ୍ରାଗ୍ଭାରଂ ଚିତ୍ତମ୍ ॥26॥

ତଚ୍ଛିଦ୍ରେଷୁ ପ୍ରତ୍ୟୟାଂତରାଣି ସଂସ୍କାରେଭ୍ୟଃ ॥27॥

ହାନମେଷାଂ କ୍ଲେଶଵଦୁକ୍ତମ୍ ॥28॥

ପ୍ରସଂଖ୍ୟାନେଽପ୍ୟକୁସୀଦସ୍ୟ ସର୍ଵଥା ଵିଵେକଖ୍ୟାତେଃ ଧର୍ମମେଘସ୍ସମାଧିଃ ॥29॥

ତତଃ କ୍ଲେଶକର୍ମନିଵୃତ୍ତିଃ ॥30॥

ତଦା ସର୍ଵାଵରଣମଲାପେତସ୍ୟ ଜ୍ଞାନସ୍ୟାନଂତ୍ୟାତ୍ ଜ୍ଞେୟମଲ୍ପମ୍ ॥31॥

ତତଃ କୃତାର୍ଥାନାଂ ପରିଣାମକ୍ରମସମାପ୍ତିର୍ଗୁଣାନାମ୍ ॥32॥

କ୍ଷଣପ୍ରତିୟୋଗୀ ପରିଣାମାପରାଂତ ନିର୍ଗ୍ରାହ୍ୟଃ କ୍ରମଃ ॥33॥

ପୁରୁଷାର୍ଥଶୂନ୍ୟାନାଂ ଗୁଣାନାଂପ୍ରତିପ୍ରସଵଃ କୈଵଲ୍ୟଂ ସ୍ଵରୂପପ୍ରତିଷ୍ଠା ଵା ଚିତିଶକ୍ତିରିତି ॥34॥

ଇତି ପାତଂଜଲୟୋଗଦର୍ଶନେ କୈଵଲ୍ୟପାଦୋ ନାମ ଚତୁର୍ଥଃ ପାଦଃ ।