ପତଂଜଲି ୟୋଗ ସୂତ୍ରାଣି - 1 (ସମାଧି ପାଦ) - ପତଞ୍ଜଳି ଯୋଗ ସୂତ୍ର

ଅଥ ସମାଧିପାଦଃ ।

ଅଥ ୟୋଗାନୁଶାସନମ୍ ॥ 1 ॥

ୟୋଗଶ୍ଚିତ୍ତଵୃତ୍ତି ନିରୋଧଃ ॥ 2 ॥

ତଦା ଦ୍ରଷ୍ଟୁଃ ସ୍ଵରୂପେଽଵସ୍ଥାନମ୍ ॥ 3 ॥

ଵୃତ୍ତି ସାରୂପ୍ୟମିତରତ୍ର ॥ 4 ॥

ଵୃତ୍ତୟଃ ପଂଚତୟ୍ୟଃ କ୍ଲିଷ୍ଟାଽକ୍ଲିଷ୍ଟାଃ ॥ 5 ॥

ପ୍ରମାଣ ଵିପର୍ୟୟ ଵିକଲ୍ପ ନିଦ୍ରା ସ୍ମୃତୟଃ ॥ 6 ॥

ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷାନୁମାନାଗମାଃ ପ୍ରମାଣାନି ॥ 7 ॥

ଵିପର୍ୟୟୋ ମିଥ୍ୟାଜ୍ଞାନମତଦ୍ରୂପ ପ୍ରତିଷ୍ଠମ୍ ॥ 8 ॥

ଶବ୍ଦଜ୍ଞାନାନୁପାତୀ ଵସ୍ତୁଶୂନ୍ୟୋ ଵିକଲ୍ପଃ ॥ 9 ॥

ଅଭାଵ ପ୍ରତ୍ୟୟାଲଂବନା ଵୃତ୍ତିର୍ନିଦ୍ରା ॥ 10 ॥

ଅନୁଭୂତ ଵିଷୟାସଂପ୍ରମୋଷଃ ସ୍ମୃତିଃ ॥ 11 ॥

ଅଭ୍ୟାସ ଵୈରାଗ୍ୟାଭ୍ୟାଂ ତନ୍ନିରୋଧଃ ॥ 12 ॥

ତତ୍ର ସ୍ଥିତୌ ୟତ୍ନୋଽଭ୍ୟାସଃ ॥ 13 ॥

ସ ତୁ ଦୀର୍ଘକାଲ ନୈରଂତର୍ୟ ସତ୍କାରାସେଵିତୋ ଦୃଢଭୂମିଃ ॥ 14 ॥

ଦୃଷ୍ଟାନୁଶ୍ରଵିକ ଵିଷୟ ଵିତୃଷ୍ଣସ୍ୟ ଵଶୀକାରସଂଜ୍ଞା ଵୈରାଗ୍ୟମ୍ ॥ 15 ॥

ତତ୍ପରଂ ପୁରୁଷଖ୍ୟାତେ-ର୍ଗୁଣଵୈତୃଷ୍ଣ୍ୟମ୍ ॥ 16 ॥

ଵିତର୍କ ଵିଚାରାନଂଦାସ୍ମିତାରୂପାନୁଗମାତ୍ ସଂପ୍ରଜ୍ଞାତଃ ॥ 17 ॥

ଵିରାମପ୍ରତ୍ୟୟାଭ୍ୟାସପୂର୍ଵଃ ସଂସ୍କାରଶେଷୋଽନ୍ୟଃ ॥ 18 ॥

ଭଵପ୍ରତ୍ୟୟୋ ଵିଦେହପ୍ରକୃତିଲୟାନାମ୍ ॥ 19 ॥

ଶ୍ରଦ୍ଧା ଵୀର୍ୟ ସ୍ମୃତି ସମାଧିପ୍ରଜ୍ଞା ପୂର୍ଵକ ଇତରେଷାମ୍ ॥ 20 ॥

ତୀଵ୍ରସଂଵେଗାନାମାସନ୍ନଃ ॥ 21 ॥

ମୃଦୁମଧ୍ୟାଧିମାତ୍ରତ୍ଵାତ୍ତତୋଽପି ଵିଶେଷଃ ॥ 22 ॥

ଈଶ୍ଵରପ୍ରଣିଧାନାଦ୍ଵା ॥ 23 ॥

କ୍ଲେଶ କର୍ମ ଵିପାକାଶୟୈରପରାମୃଷ୍ଟଃ ପୁରୁଷଵିଶେଷ ଈଶ୍ଵରଃ ॥ 24 ॥

ତତ୍ର ନିରତିଶୟଂ ସର୍ଵଜ୍ଞବୀଜମ୍ ॥ 25 ॥

ସ ଏଷଃ ପୂର୍ଵେଷାମପି ଗୁରୁଃ କାଲେନାନଵଚ୍ଛେଦାତ୍ ॥ 26 ॥

ତସ୍ୟ ଵାଚକଃ ପ୍ରଣଵଃ ॥ 27 ॥

ତଜ୍ଜପସ୍ତଦର୍ଥଭାଵନମ୍ ॥ 28 ॥

ତତଃ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଚେତନାଧିଗମୋଽପ୍ୟଂତରାୟାଭାଵଶ୍ଚ ॥ 29 ॥

ଵ୍ୟାଧି ସ୍ତ୍ୟାନ ସଂଶୟ ପ୍ରମାଦାଲସ୍ୟାଵିରତି ଭ୍ରାଂତି
ଦର୍ଶନାଲବ୍ଧଭୂମିକତ୍ଵାନଵସ୍ଥିତତ୍ଵାନି ଚିତ୍ତଵିକ୍ଷେପାସ୍ତେଂଽତରାୟାଃ ॥ 30 ॥

ଦୁଃଖ ଦୌର୍ମନସ୍ୟାଂଗମେଜୟତ୍ଵ ଶ୍ଵାସପ୍ରଶ୍ଵାସା ଵିକ୍ଷେପସହଭୁଵଃ ॥ 31 ॥

ତତ୍ପ୍ରତିଷେଧାର୍ଥମେକତତ୍ତ୍ଵାଭ୍ୟାସଃ ॥ 32 ॥

ମୈତ୍ରୀ କରୁଣା ମୁଦିତୋପେକ୍ଷାଣାଂ ସୁଖ ଦୁଃଖ ପୁଣ୍ୟାପୁଣ୍ୟ ଵିଷୟାଣାମ୍-ଭାଵନାତଶ୍ଚିତ୍ତପ୍ରସାଦନମ୍ ॥ 33 ॥

ପ୍ରଚ୍ଛର୍ଦନ ଵିଧାରଣାଭ୍ୟାଂ ଵା ପ୍ରାଣସ୍ୟ ॥ 34 ॥

ଵିଷୟଵତୀ ଵା ପ୍ରଵୃତ୍ତିରୁତ୍ପନ୍ନା ମନସଃ ସ୍ଥିତି ନିବଂଧିନୀ ॥ 35 ॥

ଵିଶୋକା ଵା ଜ୍ୟୋତିଷ୍ମତୀ ॥ 36 ॥

ଵୀତରାଗ ଵିଷୟଂ ଵା ଚିତ୍ତମ୍ ॥ 37 ॥

ସ୍ଵପ୍ନ ନିଦ୍ରା ଜ୍ଞାନାଲଂବନଂ ଵା ॥ 38 ॥

ୟଥାଭିମତଧ୍ୟାନାଦ୍ଵା ॥ 39 ॥

ପରମାଣୁ ପରମ ମହତ୍ତ୍ଵାଂତୋଽସ୍ୟ ଵଶୀକାରଃ ॥ 40 ॥

କ୍ଷୀଣଵୃତ୍ତେରଭିଜାତସ୍ୟେଵ ମଣେର୍ଗ୍ରହୀତୃଗ୍ରହଣ ଗ୍ରାହ୍ୟେଷୁ ତତ୍ସ୍ଥ ତଦଂଜନତା ସମାପତ୍ତିଃ ॥ 41 ॥

ତତ୍ର ଶବ୍ଦାର୍ଥ ଜ୍ଞାନ ଵିକଲ୍ପୈଃ ସଂକୀର୍ଣା ସଵିତର୍କା ସମାପତ୍ତିଃ ॥ 42 ॥

ସ୍ମୃତି ପରିଶୁଦ୍ଧୌ ସ୍ଵରୂପ ଶୂନ୍ୟେଵାର୍ଥ ମାତ୍ରନିର୍ଭାସା ନିର୍ଵିତର୍କା ॥ 43 ॥

ଏତୟୈଵ ସଵିଚାରା ନିର୍ଵିଚାରା ଚ ସୂକ୍ଷ୍ମଵିଷୟା ଵ୍ୟାଖ୍ୟାତା ॥ 44 ॥

ସୂକ୍ଷ୍ମ ଵିଷୟତ୍ଵଂ ଚାଲିଂଗପର୍ୟଵସାନମ୍ ॥ 45 ॥

ତା ଏଵ ସବୀଜଃ ସମାଧିଃ ॥ 46 ॥

ନିର୍ଵିଚାର ଵୈଶାରାଦ୍ୟେଽଧ୍ୟାତ୍ମପ୍ରସାଦଃ ॥ 47 ॥

ଋତଂଭରା ତତ୍ର ପ୍ରଜ୍ଞା ॥ 48 ॥

ଶ୍ରୁତାନୁମାନ ପ୍ରଜ୍ଞାଭ୍ୟାମନ୍ୟଵିଷୟା ଵିଶେଷାର୍ଥତ୍ଵାତ୍ ॥ 49 ॥

ତଜ୍ଜଃ ସଂସ୍କାରୋଽନ୍ୟସଂସ୍କାର ପ୍ରତିବଂଧୀ ॥ 50 ॥

ତସ୍ୟାପି ନିରୋଧେ ସର୍ଵନିରୋଧାନ୍ନିର୍ବୀଜସ୍ସମାଧିଃ ॥ 51 ॥

ଇତି ପାତଂଜଲୟୋଗଦର୍ଶନେ ସମାଧିପାଦୋ ନାମ ପ୍ରଥମଃ ପାଦଃ ।