પ્રશ્નોપનિષદ્ - ષષ્ઠઃ પ્રશ્નઃ - વૈદિક મંત્રો

ષષ્ઠઃ પ્રશ્નઃ

અથ હૈનં સુકેશા ભારદ્વાજઃ પપ્રચ્છ -
ભગવન્‌ હિરણ્યનાભઃ કૌસલ્યો રાજપુત્રો મામુપેત્યૈતં પ્રશ્નમપૃચ્છત -
ષોડશકલં ભારદ્વાજ પુરુષં-વેઁત્થ। તમહં કુમારંબ્રુવં નાહમિમં-વેઁદ યધ્યહમિમમવેદિષં કથં તે નાવક્ષ્યમિતિ ।
સમૂલો વા એષ પરિશુષ્યતિ યોઽનૃતમભિવદતિ। તસ્માન્નાર્​હમ્યનૃતં-વઁક્તુમ્‌। સ તૂષ્ણીં રથમારુહ્ય પ્રવવ્રાજ। તં ત્વા પૃચ્છામિ ક્વાસૌ પુરુષ ઇતિ ॥1॥

તસ્મૈ સ હોવાચ ।
ઇહૈવાંતઃશરીરે સોભ્ય સ પુરુષો યસ્મિન્નતાઃ ષોડશકલાઃ પ્રભવંતીતિ ॥2॥

સ ઈક્ષાંચક્રે। કસ્મિન્નહમુત્ક્રાંત ઉત્ક્રાંતો ભવિષ્યામિ કસ્મિન્ વા પ્રતિષ્ઠિતે પ્રતિષ્ટસ્યામીતિ ॥3॥

સ પ્રાણમસૃજત। પ્રાણાચ્છ્રદ્ધાં ખં-વાઁયુર્જ્યોતિરાપઃ પૃથિવીંદ્રિયં મનોઽન્નમન્નાદ્વીર્યં તપો મંત્રાઃ કર્મલોકા લોકેષુ ચ નામ ચ ॥4॥

સ યથેમા નધ્યઃ સ્યંદમાનાઃ સમુદ્રાયણાઃ સમુદ્રં પ્રાપ્યાસ્તં ગચ્છંતિ ભિધ્યેતે તાસાં નામરુપે સમુદ્ર ઇત્યેવં પ્રોચ્યતે।
એવમેવાસ્ય પરિદ્રષ્ટુરિમાઃ ષોડશકલાઃ પુરુષાયણાઃ પુરુષં પ્રાપ્યાસ્તં ગચ્છંતિ ભિધ્યેતે ચાસાં નામરુપે પુરુષ ઇત્યેવં પ્રોચ્યતે સ એષોઽકલોઽમૃતો ભવતિ તદેષ શ્લોકઃ ॥5॥

અરા ઇવ રથનાભૌ કલા યસ્મિન્ પ્રતિષ્ઠિતાઃ।
તં-વેઁધ્યં પુરુષં-વેઁદ યથા મા વો મૃત્યુઃ પરિવ્યથા ઇતિ ॥6॥

તાન્‌ હોવાચૈતાવદેવાહમેતત્‌ પરં બ્રહ્મ વેદ। નાતઃ પરમસ્તીતિ ॥7॥

તે તમર્ચયંતસ્ત્વં હિ નઃ પિતા યોઽસ્માકમવિધ્યાયાઃ પરં પારં તારયસીતિ।
નમઃ પરમૃષિભ્યો નમઃ પરમૃષિભ્યઃ ॥8॥